Ο λογοτεχνικός ήρωας
|
Τα παιδιά αναζητούν την επιβίωση, ή αναβίωση των χαρακτηριστικών του μυθικού ήρωα στην ποίηση και στην πεζογραφία. |
Δημιουργός Ξένη Σκαρτσή Τάξεις Β΄και Γ΄Γυμνασίου 2ο Πειραματικό Γυμνάσιο Αθηνών |
Α. ΠΟΙΗΣΗ
Οι εργασίες στην ποίηση περιορίζονται σε δύο ποιήματα: Στο ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου Μπολιβάρ, το οποίο παρουσιάζει μια ενδιαφέρουσα μυθοποιημένη προσωπογραφία και βιογραφία ενός ιστορικού προσώπου. Βασικός στόχος ήταν να διερευνηθεί η αξιοπιστία του «εργαλείου» που είχαν αποκτήσει τα παιδιά σε ένα σχετικά απαιτητικό υπερρεαλιστικό ποίημα. Παρουσιάζονται εδώ κάποια ενδεικτικά παραδείγματα από την προσπάθεια ανάγνωσης του ποιήματος του Νίκου Εγγονόπουλου Μπολιβάρ, ένα ελληνικό ποίημα, από παιδιά της Β΄ και της Γ΄ Γυμνασίου, με εργαλείο τον κατάλογο με τα χαρακτηριστικά του ήρωα που είχαν συντάξει. Τα παιδιά καταγράφουν τη δική τους εκδοχή, σύντομη ή πιο εκτεταμένη, για τα χαρακτηριστικά που αναγνωρίζει ο Εγγονόπουλος στους ήρωες αρχικά, και στη συνέχεια για τα χαρακτηριστικά της μυθοποιημένης μορφής του λατινοαμερικανού επαναστάτη Σίμον Μπολίβαρ στο ποίημα. |
Επίσης, καταγράφουν την πολύ ενδιαφέρουσα απεικόνιση των χαρακτηριστικών του ήρωα στο ζωγραφικό έργο του Εγγονόπουλου. Το δεύτερο ποίημα είναι ο έξοχος «Τάκη-Πλούμα» του Μιλτιάδη Μαλακάση, όπου ο τρόπος παρουσίασής του χαμένου μεγαλύτερου εξαδέλφου στο πανηγύρι του Άι Συμιού θυμίζει πολύ τους ήρωες της Ιλιάδας. Ζητήθηκε από τους μαθητές να βρουν τα κοινά στοιχεία με τους ιλιαδικούς ήρωες και τους ήρωες στο κλέφτικο δημοτικό τραγούδι. Ξένη Σκαρτσή 2ο Πειραματικό Γυμνάσιο Αθηνών |
Ν. Εγγονόπουλος, Μπολιβάρ
ΜΠΟΛΙΒAΡ, ένα ελληνικό ποίημα
ΦΑΣΜΑ ΘΗΣΕΩΣ ΕΝ ΟΠΛΟΙΣ ΚΑΘΟΡΑΝ, ΠΡΟ ΑΥΤΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥΣ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣ ΦΕΡΟΜΕΝΟΝ Le cuer d’un home vaut tout l’or d’un païs Για τους μεγάλους, για τους ελεύθερους, για τους γενναίους, τους δυνατούς, Αρμόζουν τα λόγια τα μεγάλα, τα ελεύθερα, τα γενναία, τα δυνατά, Γι’ αυτούς η απόλυτη υποταγή κάθε στοιχείου, η σιγή, γι’ αυτούς τα δάκρυα, γι’ αυτούς οι φάροι, κι οι κλάδοι ελιάς, και τα φανάρια Όπου χοροπηδούνε με το λίκνισμα των καραβιών και γράφουνε στους σκοτεινούς ορίζοντες των λιμανιών, Γι’ αυτούς είναι τ’ άδεια βαρέλια που σωριαστήκανε στο πιο στενό, πάλι του λιμανιού, σοκάκι, Γι’ αυτούς οι κουλούρες τ’ άσπρα σκοινιά, κι οι αλυσίδες, οι άγκυρες, τ’ άλλα μανόμετρα, Μέσα στην εκνευριστικιάν οσμή του πετρελαίου, Για ν’ αρματώσουνε καράβι, ν’ ανοιχτούν, να φύγουνε, Όμοιοι με τραμ που ξεκινάει, άδειο κι ολόφωτο μέσ’ στη νυχτερινή γαλήνη των μπαχτσέδων, Μ’ ένα σκοπό του ταξειδιού: προς τ’ άστρα. Γι’ αυτούς θα πω τα λόγια τα ωραία, που μου τα υπαγόρευσε η Έμπνευσις, Καθώς εφώλιασε μέσα στα βάθια του μυαλού μου όλο συγκίνηση Για τις μορφές, τις αυστηρές και τις υπέροχες, του Οδυσσέα Ανδρούτσου και του Σίμωνος Μπολιβάρ. |
Μιλτιάδης Μαλακάσης, Τάκη-Πλούμας
Μιλτιάδη Μαλακάση, O Τάκη-Πλούμας Στα παιδικά μου χρόνια, ο πιο μεγάλος αξάδερφός μου μ' έπαιρνε μαζί στα πανηγύρια, που ήτανε, παρ' άλλος, πρώτος στην ομορφιά και στην ορμή. Τι ωραίος! Τον θυμούμαι, αστροβολούσε καβάλα στο φαρί του, βυσσινιά φέρμελη χρυσοκέντητη εφορούσε, γιουρντάνια από βενέτικα φλουριά. Του Καπετάν πασά φόραε την πάλα και το χαρμπί του Μπότσαρη, και δυο, στου σελαχιού του ανάμεσα τη σπάλα, πιστόλια από τ' Αλή το θησαυρό. |
Ο αφηγητής αφιερώνει πολλούς στίχους για να μας περιγράψει τη φορεσιά του Τάκη Πλούμα όπως ο Όμηρος την πανοπλία του Αχιλλέα στην Ιλιάδα. Επιπλέον βλέπουμε ότι μας περιγράφεται ως ο πιο όμορφος και με περισσότερη ζωντάνια απ’ όλους τους άλλους. Όλο το ποίημα γενικά μας δείχνει τη λεβεντιά του καθώς προσπαθεί σε όλους τους στίχους να μας δείξει πόσο ανώτερος είναι απ’ όλους. Ακόμα και στον θάνατό του μας τον χαρακτηρίζει λεβέντη του Μεσολογγίου. Επίσης μας λέει ότι είχε το όπλο στερεωμένο στον ώμο του όπως και στην Ιλιάδα. Και στις δύο περιπτώσεις ο πολεμιστής έχει άλογο και την πανοπλία του. Και στο κλέφτικο τραγούδι μας περιγράφει τη φορεσιά του και τα όπλα του ήρωα όπως και στο ποίημα με τον Τάκη Πλούμα.
Ναταλία Γεωργίου |
Ο ποιητής μάς τον παρουσιάζει με πολλές λεπτομέρειες όπως και ο Όμηρος τους ήρωες της Ιλιάδας. Μας λέει ότι είχε το όπλο του στερεωμένο στον ώμο του. Επίσης, και στις δύο περιπτώσεις ο ήρωας έχει άλογο και φοράει πανοπλία. Επιπλέον, όπως και στο ακριτικό τραγούδι περιγράφεται πόσο όμορφος ήταν ο ήρωας και πόσο ξεχώριζε από τους άλλους. Τέλος και στο ποίημα τονίζονται τα ρούχα που φοράει ο Τάκη-Πλούμας και τα όπλα του όπως και στο κλέφτικο. Επίσης και εκεί φοράνε κοσμήματα. Γενικά σε όλα τα ποιήματα δίνει έμφαση στο ντύσιμο των πολεμιστών.
Εύα Μαρία Βουρνά |
Β. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Τα παιδιά εντόπισαν τα χαρακτηριστικά του ήρωα σε κλασικά παραδείγματα από την ελληνική πεζογραφία. Ο Βασίλης ο Αρβανίτης του Στράτη Μυριβήλη, η βιογραφία του οποίου παρουσιάζει στενή σχέση με τους ήρωες της Ιλιάδας, και Η Αυτοβιογραφία της Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου, δόθηκαν για ανάγνωση στο σπίτι. Προηγήθηκε επίσκεψη στην τάξη της Ντομένικα Μίκαϊτς, τρισεγγονής της συγγραφέως, η οποία τους μίλησε για τη Μαρτινέγκου, την εποχή και την οικογένειά της αλλά και για το ίδιο το βιβλίο. |
Το υπερρεαλιστικό της Έλενας Νούσια «Διψασμένα μάτια» διαβάστηκε στην τάξη και εντοπίστηκε η σχέση του με τα λαϊκά παραμύθια και με τον παραμυθιακό ήρωα. Τα παιδιά συζήτησαν τα συμπεράσματά τους με τη συγγραφέα κατά την επίσκεψή της στην τάξη. Τα άλλα δύο βιβλία αποτελούν ατομική επιλογή των παιδιών, με τη σύμφωνη γνώμη της διδάσκουσας. Ξένη Σκαρτσή 2ο Πειραματικό Γυμνάσιο Αθηνών |
Στράτης Μυριβήλης,
|
Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου |
ΚΕΙΜΕΝΟ
Από τη μέρα που γύρισε ο Βασίλης στο χωριό, όλα ένα γύρω πήραν θαρρείς ένα άλλο νόημα στα μάτια μας. Ήταν το θώρι του που έβγαζε αυτή τη χρυσή φλόγα και φώταγε πιο λαμπρά τα πρόσωπα, τις πεζούλες και τις γλάστρες; Ήταν τα νιάτα του, που ξεχύνουνταν ορμητικά πάνω στο κάθετι που λάχαινε να βρεθεί κοντά του και τό ’κανε να παίρνει σημασία; (…) Τον θυμάμαι να περπατά στον άσπρο σκονισμένο δρόμο, που περνά ανάμεσα στους δασωμένους λόφους. Μέσα στην παιδιάτικη φαντασία μου τον βλέπω ακόμα τόσο μεγάλο και ψηλό, με τους ώμους φαρδιούς, με το κεφάλι πιο ψηλά από τις κορφές των δέντρων. Έλεγα πως αν θελήσει για μα στιγμή να ξαποστάσει, θ’ ανοίξει μια έτσιδα τους εγκώνες δεξιά και ζερβά, και θ’ ακουμπήσει τα θεόρατα μπράτσα πάνω στα διάσελα των βουνών. (…) Ο Βασίλης, με το ναργιλέ στο χέρι, πήδηξε, δεν πήδηξε μόνο πέταξε σαν αϊτός και σαν αρχάγγελος πάνω από τη στέρνα της Καρύνης. Σαν αϊτός και σαν αρχάγγελος άνοιξε τις φτερούγες του και πέρασε μες από τον αέρα, πάνω από το νερό που φουρκάλιαζε. Στράτης Μυριβήλης ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Τι σου άρεσε από το βιβλίο;
Μου άρεσε ότι μέσα από το βιβλίο μπορέσαμε να καταλάβουμε μερικές από τις αντιλήψεις των ανθρώπων εκείνης της εποχής, όπως:
Εύα Μαρία Βουρνά Ο Βασίλης ο Αρβανίτης και οι ιλιαδικοί ήρωες |
ΚΕΙΜΕΝΟ
… Στερεωμένη εις την απόφασίν μου φορώ ένα ποταπόν μαύρο φόρεμα, βάνω ένα ποταπόν μανδύλι από επάνω μου, παίρνω εκείνο το ζιμπύλι, απού ήδη εμελέτησα, και εβγαίνω από το σπίτι χωρίς να με καταλάβη κανένας. Παράξενον πράμα! μ’ όλον οπού ποτέ αφόντας εγεννήθηκα, δεν εβγήκα από το σπίτι μοναχή μου, μ’ όλον απού αφ’ όταν εμεγάλωσα εβγήκα πολλά ολίγαις φοραίς και συντροφευμένη πάντοτε από τους γονείς μου, μ’ όλον οπού τότε είχε τέσσαρους χρόνους ολόκληρους να εύγω από το σπήτι (έξω οπού επήγαινα μία ή δύω φοραίς τον χρόνον, νύκτα, και εματαλάμβανα σε μια σιμωτινήν εκκλησίαν) μ’ όλον λέγω, οπού είχα τέσσαρους χρόνους ολόκληρους να εύγω από το σπήτι, εγώ δεν εγροίκησα καμμίαν δειλίαν, εις τον δρόμον μοναχή μου, και υπαντώμουν με τους ανθρώπους, τόσον οπού στοχάζομαι ότι οι νέοι άνδρες δεν έχουσι το πάτημα πλέον στερόν, μήτε πλέον ογλίγωρον, αφ’ ό,τι εγώ τότε το είχα. Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου |
(κλικ στις εικόνες για να διαβάσετε τις εργασίες των μαθητών)
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ - ΟΡΓΑΝΩΣΗ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ Ηλίας Γιούρης Copyright Ιούνιος 2017 |